Aleksander Gleichgewicht gościem Rozmowy Dnia Radia Wrocław

"Szkodliwość tego czynu była ogromna. Budził grozę i to nie tylko wśród Żydów w Polsce. (...) Oskarżony powoływał się, że działał w imieniu Ojczyzny, jednak wyrządził jej ogromną szkodę - tak wczoraj sędzia uzasadniał karę więzienia dla Piotra Rybaka (KLIKNIJ I PRZECZYTAJ). Mężczyzna rok temu spalił na wrocławskim rynku kukłę symbolizującą Żyda. Czy mamy we Wrocławiu problem z antysemityzmem? Czy obcokrajowcy i wyznawcy innych religii czują się bezpiecznie? O to w Rozmowie Dnia Radia Wrocław pytaliśmy Aleksandra Gleichgewichta - przewodniczącego Gminy Żydowskiej we Wrocławiu.

Jak Pan ocenia wyrok?
Trudno mi oceniać go od strony prawnej, ale z punktu widzenia moralnego ma duże znaczenie i jest sprawiedliwy. Jest też sygnałem i ostrzeżeniem, że w Polsce, Europie i Wrocławiu mamy problem z antysemityzmem, któremu trzeba się mu przeciwstawić.

Jest pan zaskoczony wysokością wyroku?
Przyglądając się podobnym sytuacjom, kiedy sądy wykazywały niefrasobliwość czy zbyt łagodne podejście - w tym sensie jestem zaskoczony.

Sędzia mówił, że zawieszenie tylko by rozzuchwaliło sprawców podobnych incydentów. Mamy problem z rasizmem we Wrocławiu?
Mamy problem na całym świecie. Kontekst w Polsce i w Europie związany jest niewątpliwie z kwestią uchodźców, nieumiejętnością zderzenia się w tym problemem polityków i społeczeństw. Postrzeganie obcego jako wroga ma miejsce nie tylko w Polsce, ale nas niepokoi, że w Polsce, a jeszcze bardziej, że we Wrocławiu - mieście, które ze wzajemnego szacunku próbuje zrobić swoje hasło, drugie imię. 

Kilka dni temu prokuratura uznała, że hasła z antyimignanckiej manifestacji ONR-u o "wypędzeniu lewackiej hołoty" to wcale nie nawoływanie do nienawiści, a krytyka Unii Europejskiej.
To niepokoi, choć nie pochylam się nad tą konkretną sprawą, raczej widziałbym kwestię pewniej dziwnej elastyczności sądów. Wydaje mi się, że klimat polityczny w Polsce, klimat przyzwolenia i pewnej beztroski jest reprezentowany przez wielu prawników. Tym bardziej uzasadnienie wczorajszego wyroku budzi jak największy szacunek - nawiązując do słynnych słów "są jeszcze sądy we Wrocławiu".

Spalenie kukły Żyda rodzi jednoznaczne skojarzenia z holocaustem. Piotr Rybak mówił na sali sądowej, że działał w imieniu ojczyzny.
Nie obrażał tylko narodu żydowskiego, którego w Polsce jest niewiele. Obrażał też Polskę.

A przecież walczymy ze stereotypem Polaka - antysemity.
To sabotaż, działalność antypolska i na to absolutnie nie ma zgody. Stereotypizacja, wykluczenie, a później dyskryminacja - to ma zawsze pewien ciąg. Nie chcę bić w dzwon czy dramatyzować, ale nie możemy lekceważyć tej symbolicznej warstwy ksenofobii, rasizmu czy antysemityzmu. Tak samo bym protestował, gdyby dotyczyło to tzw. ciapatych, pedałów itd. Zaczyna się od stygmatyzacji, a kończy - jak pokazały to wydarzenia np. w Bośni czy Rwandzie, mordem.

We Wrocławiu ten klimat się pogarsza?
Żydzi w Polsce są w pełni zintegrowaną grupą - poza religią, pewną tradycją i doświadczeniem nie różniącą się od Polaków. Wydaje mi się jednak, że niepokojących sytuacji jest więcej i dotyczą nowych mieszkańców Polski. Do niedawna Wrocław przyciągał setki młodych ludzi, wspaniałych pracowników, teraz firmy same ich dobierają, preferując raczej wschodnią Europę. Ludzie z Francji, Anglii czy Niemiec o innym kolorze skóry, wychodząc wieczorem do klubu, często kończyli ze złamanym nosem czy wysłuchiwali wyzwisk.

Myśli Pan, że wyrok będzie utrzymany?
Nie sądzę. Nie sądzę też, by to było najważniejsze. Nikomu nie życzę źle, by spędzał czas za kratkami. Wiem o czym mówię, bo sam byłem w więzieniu przez komunizm. Natomiast bycie skazanym w wolnej Polsce to jednak wstyd i kompromitacja.

Posłuchajcie całej rozmowy: