Tramwaj Wolności: Litwa-Łotwa 1991

W latach 1990-1991 sytuację światową określał początek i faktyczny rozpad ZSRR. Kryzys w imperium połączony z coraz silniejszymi aspiracjami niepodległościowymi, głównie krajów nadbałtyckich, doprowadziły w 1991 roku do próby ich zbrojnego zdławienia.

Posłuchaj rozmowy z Juliuszem Woźnym rzecznikiem prasowym ośrodka "Pamięć i Przyszłość":

13 stycznia tysiące bezbronnych mieszkańców Wilna zbiera sie przy Sejmie, budynku Litewskiego Radia, Telewizji oraz wieży telewizyjnej, by nie dopuścić do ich zajęcia przez siły sowieckie. Pod wieżą telewizyjną dochodzi do masakry. Sowieckie czołgi pod wodzą generała Władimira Uschopczyka, miażdżą ludzi kładących się pod gąsienicami czołgów, a żołnierze strzelają do tłumu. Ginie 14 osób, a kilkaset zostaje rannych.

Ówczesny minister spraw zagranicznych Litwy Algirdas Saudargas wyjeżdża do Warszawy, by w razie potrzeby tworzyć litewski rząd na emigracji. W stolicy Łotwy, Rydze, blisko pół miliona obywateli zbiera się na manifestacji przeciwko atakowi zbrojnemu i krwawym, wydarzeniom w Wilnie. Mieszkańcy Rygi, podobnie jak mieszkańcy Tallina, wznoszą barykady i skutecznie bronią miasta przed sowieckimi wojskami do 27 stycznia, choć obywa się bez ofiar śmiertelnych.

W lutym na Litwie odbywa się referendum, w którym 90 proc. mieszkańców opowiada się za secesją od ZSRR. Na początku marca podobne referenda odbywają się w pozostałych krajach nadbałtyckich. Ich mieszkańcy również głosują za niepodległością. Na początku września 1991 roku Moskwa uznaje niepodległość Litwy, Łotwy i Estonii.

Wernisaż kolejnego Tramwaju Wolności "Litwa-Lotwa-1991" we wtorek, 27 stycznia w zajezdni tramwajowej przy ul. Powstańców Śląskich we Wrocławiu. Ekspozycja zwiera 16 tablic umieszczonych w wozie tramwajowym.

Opracowanie tekstu Tomasz Przedpełski, Fotografie pochodzą ze zbiorów NAF Dementi, organizatorem ekspozycji jest Ośrodek Pamięć i Przyszłość, Samorządowa Instytucja Kultury i Solidarność MPK Wrocław.