Wrocławscy archeolodzy na pustyni Gobi w Mongolii [ZDJĘCIA]

W maju 2016 r. Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego rozpoczął realizację interdyscyplinarnego projektu badawczego na pustyni Gobi w Mongolii. W pracach uczestniczą też badacze z Mongolskiej Akademii Nauk, Mongolskiego Uniwersytetu Edukacyjnego oraz z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Celem projektu jest odtworzenie historii osadnictwa ludzkiego okresu plejstocenu i wczesnego holocenu na półpustynnym obszarze styku masywu Ałtaju i pustyni Gobi.

Badania projektu koncentrują się na obszarze rozległej doliny położonej pomiędzy południowym krańcem masywu Ałtaju Gobijskiego Alts Bogdyn Nuruu a jego południowym przedgórzem określanym jako Barrun Sahyany Nuruu. Pod względem administracyjnym teren ten należy do aimagów Ömnögovi oraz Övorkhangai. Jest to obszar całkowicie pozbawiony infrastruktury drogowej i zamieszkały tylko przez pojedyncze rodziny koczownicze. Fakt ten stwarza problemy z aprowizacją, co spowodowało, że podstawowym pożywieniem naszych naukowców stało się suszone na słońcu mięso konia. Dodatkowe utrudnienie w pracach stanowi olbrzymia amplituda temperatur występująca pomiędzy dniem i nocą oraz częste porywiste wiatry.

Pomimo tych trudności, w trakcie dotychczasowych prac, polscy i mongolscy archeolodzy zrealizowali badania wokół czterech pradawnych jezior, a także w jednej z dolin masywu Ałtaju Gobijskiego. W ich wyniku zostało odkrytych 55 dużych stanowisk archeologicznych, gdzie podstawowymi znaleziskami były narzędzia kamienne oraz odpady związane z ich produkcją. Forma i technika wykonania poszczególnych narzędzi wskazują, że stanowiska były wielokrotnie zasiedlane w różnych okresach dziejowych.

Analiza materiału zabytkowego wskazuje, iż najstarsze znaleziska w regionie reprezentowane są przez masywne narzędzia kamienne oraz rdzenie wytwarzane przez społeczności paleolitu środkowego (200 000–40 000 lat). Zarejestrowano również znacznie mniejsze wyroby kamienne z późnego paleolitu, paleolitu schyłkowego oraz wyroby z okresu neolitu, którego początek można szacować na ok. 6000 lat p.n.e. Z okresem neolitu związane są też, odkryte na niektórych stanowiskach, żarna, rozcieracze kamienne oraz niewielkie ilości ceramiki.

Szczególnie interesujące wyniki dla poznania społeczeństw pradziejowych regionu pozyskano podczas prac prowadzonych w jednej z dolin Ałtaju gdzie odkryto depozyt składający się z 11 artefaktów wykonanych z jaspisu. Depozyt umieszczony był na wąskiej półce skalnej, znajdującej się nieco poniżej szczytu górskiego. Miejsce to stanowiło doskonały punkt, z którego można było obserwować większą część doliny, jak również leżący w oddali step. Sama forma narzędzi oraz technologia obróbki wskazują, że znalezisko to należałoby wiązać z przełomem paleolitu środkowego i późnego. Tak duże nagromadzenie cennego materiału w jednym miejscu dowodzi, że pełniło ono szczególną rolę w życiu dawnych mieszkańców regionu. Podczas realizowanych badań zarejestrowano również trzy duże grobowce pokryte brukiem kamiennym. Należy przyjąć, że są to konstrukcje związane już z epoką żelaza. W trakcie badań nasi archeolodzy natknęli się też na skamieniałe szczątki dinozaura.