Radiowy Oddział Ratunkowy: Bezdech senny (PORADY, METODY LECZENIA)

Specjaliści zaproszeni do studia wyjaśnią, co się z nami dzieje kiedy w nocy nie śpimy, albo śpimy źle. Z badań wynika, że na nocny bezdech senny cierpi w Polsce około 4 milionów osób, leczy się tylko kilkanaście tysięcy. Problem popularnego chrapania jest bagatelizowany.

Jak mówi dr Helena Martynowicz bezdechy są groźne dla życia:

Ze statystyk wynika, że chrapie 80 procent mężczyzn i 40 procent kobiet.

W przypadku bezdechów - trzeba zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu i otrzymać skierowania do poradni pulmonologicznej, następnie umówić wizytę w poradni lub bezpośrednio na badanie polisomnograficzne (rejestrowanie i badanie czynności organizmu ludzkiego w czasie snu) w szpitalu lub w jednej z ok. 80 pracowni badań snu posiadających kontrakt z NFZ w Polsce.

Wiedza i opinie Polaków o problemie bezdechu sennego (PDF)

Aby przerwa w oddychaniu w czasie snu została uznana za epizod bezdechu, musi trwać dłużej niż 10 sekund. Takie epizody mogą występować bardzo często – nawet kilkaset razy w ciągu nocy.

Metody leczenia:
O sposobie leczenia decyduje stopień zaawansowania objawów schorzenia. Wszyscy pacjenci z obturacyjnym bezdechem sennym otrzymują zalecenie:

• redukcji masy ciała;
• unikania przyjmowania środków nasennych i spożywania alkoholu przed snem;
• rzucenie palenia;
• wymuszania pozycji bocznej w przypadku bezdechów występujących tylko w pozycji na wznak;
• leczenia przewlekłego nieżytu błony śluzowej górnych dróg oddechowych (alergie);
• operacji korygującej drożność górnych dróg oddechowych;
• operacji bariatrycznej;
• stosowania protez powietrznych (CPAP)

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą leczenia jest terapia za pomocą dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP - Continous Positive Airway Pressure). Polega ona na codziennym zakładaniu na czas snu specjalnej maski, szczelnie przylegającej do twarzy, zakrywającej jednocześnie nos i usta lub tylko nos, podłączonej do jednostki centralnej z pompą powietrzną, filtrami i elektronicznym układem sterującym. Uruchomiona pompa wytwarza stałe dodatnie ciśnienie działające jak wspornik utrzymujące stały przepływ powietrza do płuc, otwarte górne drogi oddechowe i zapobiegające bezdechowi.

Obszerne informacje w Radiowym Oddziale Ratunkowym
po godzinie 21.00 zaprasza Elżbieta Osowicz

Obturacyjny bezdech senny – niedoceniany czynnik ryzyka XXI wieku

Jak rozpoznawać i jak walczyć z jego skutkami?

Śpisz 8 godzin, a w rzeczywistości efektywnie przesypiasz 4? A może jeszcze mniej? Wstajesz z bólem głowy, masz problemy z koncentracją, luki w pamięci, ciągle myślisz o drzemce – oto niektóre z objawów obturacyjnego bezdechu sennego. Niestety, obturacyjny bezdech senny może nie dawać objawów, a mimo to wciąż zagrażać naszemu zdrowiu i życiu. Wiąże się on m.in. z wysokim ciśnieniem tętniczym, zaburzeniami rytmu serca, udarami mózgu, zawałem serca, zastoinową niewydolnością serca, insulinoodpornością i nietolerancją glukozy a w konsekwencji może grozić nagłą śmiercią. W terapii obturacyjnego bezdechu sennego, oprócz farmakoterapii towarzyszących czynników ryzyka, modyfikacji stylu życia, CPAP jest uznawany za złoty standard terapii.

Obturacyjny bezdech senny to choroba spowodowana powtarzającymi się wielokrotnie w czasie snu epizodami zatrzymania oddychania (bezdechów) lub jego znacznego spłycenia. Rozpoznanie schorzenia i ocena jego stopnia ciężkości wymaga określenia liczby bezdechów i epizodów spłyceń oddychania na godzinę snu, czyli AHI (Apnea Hypopnea index). Bezdech senny rozpoznaje się, gdy AHI ≥5 i występują objawy choroby albo AHI ≥15 u osób bez objawów. Jednym z najbardziej charakterystycznych symptomów obturacyjnego bezdechu sennego jest nieregularne chrapanie, zakłócane epizodami przerw w oddychaniu. Schorzenie daje o sobie znać nie tylko w nocy, rzutuje również na życie pacjentów w ciągu dnia. Nadmierna senność dzienna, drażliwość i zmęczenie, sen nie przynoszący odpoczynku, poranne bóle głowy, trudności z koncentracją, luki w pamięci, nadmierna potliwość w nocy, impotencja, spadek libido, potrzeba oddawania moczu w nocy, nagłe wybudzenia ze snu często połączone z uczuciem braku powietrza, niespokojny, przerywany sen, problemy z ponownym zaśnięciem, to najczęstsze z objawów. Ryzyko spowodowania wypadku samochodowego jest nawet siedem razy większe w przypadku osoby cierpiącej na bezdech senny.

- Przyczyną schorzenia jest zamykanie się światła dróg oddechowych na poziomie gardła. Mięśnie kontrolujące górne drogi oddechowe rozluźniają się podczas snu. Nadmierne rozluźnienie powoduje zwężenie górnych dróg oddechowych – wówczas niektóre osoby zaczynają chrapać. Zbyt duże zwężenie może być przyczyną problemów z oddychaniem. Niekiedy drogi oddechowe zostają całkowicie zablokowane, co powoduje przejściowe niedotlenienie i chwilowe zatrzymanie oddychania – obturacyjny bezdech senny. Aby przerwa w oddychaniu w czasie snu została uznana za epizod bezdechu, musi trwać dłużej niż 10 sekund. Takie epizody mogą występować bardzo często – nawet kilkaset razy w ciągu nocy. Najprostszą i najskuteczniejszą metodą leczenia bezdechu sennego jest terapia za pomocą dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych CPAP - mówi dr hab. n. med. Filip M. Szymański, I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny.

Grupy ryzyka

OBS najczęściej dotyczy mężczyzn, po 40. roku życia, z nadwagą lub otyłością. W grupie ryzyka są także osoby z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą typu 2 oraz po przebytych udarach. Znacznie rzadziej schorzenie dotyka kobiet i ma ono również inny przebieg. W przeprowadzonych w 2013 roku, w Szwajcarii badaniach w grupie 2121 badanych częstotliwość występowania umiarkowanego do ciężkiego zaburzenia oddychania podczas snu (≥15 zaburzeń na godzinę) wyniosła 23,4 proc. dla kobiet i 49,7 proc. dla mężczyzn (źródło: Lancet Respir Med. 2015 Apr;3(4):310-8. doi: 10.1016/S2213-2600(15)00043-0. Epub 2015 Feb 12).
Jak diagnozować?

Pierwszy etapem jest zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu i otrzymanie skierowania do poradni pulmonologicznej, następnie umówienie wizyty w poradni lub bezpośrednio na badanie polisomnograficzne (rejestrowanie i badanie czynności organizmu ludzkiego w czasie snu) w szpitalu lub w jednej z ok. 80 pracowni badań snu posiadających kontrakt z NFZ w Polsce. Adresy oraz numery telefonów do ośrodków posiadających kontrakt z NFZ i diagnozujących bezdech podczas snu dostępne są na: zdrowysen.info.

Podczas diagnostyki w poradni i oddziale chorób płuc zostanie wykonana polisomnografia, a w przypadku zdiagnozowania choroby również próba leczenia i ustawienie ciśnienia terapeutycznego. W zależności od ośrodka aparat do leczenia (czyli próba terapeutyczna) zostanie pacjentowi wypożyczony na jedną/dwie noce w szpitalu lub na kilka dni do używania w domu. Po zakończonym procesie dobierania ciśnienia terapeutycznego lekarz wystawi wniosek o dofinansowanie sprzętu, a w wypisie z leczenia poda rodzaj zaleconej terapii oraz ciśnienie terapeutyczne. Lekarz może również wskazać najodpowiedniejszy aparat CPAP i maskę. Kluczowym elementem terapii jest dobór maski o wysokiej jakości, gdyż niedopasowanie, a w efekcie nieszczelność, powoduje obniżenie skuteczności lub nawet porzucenie terapii. Aparaty CPAP dla chorych ubezpieczonych są częściowo refundowane przez NFZ. Poziom refundacji to 90 proc. kwoty 2100 zł. Jeżeli chory ma określony stopień niepełnosprawności jako umiarkowany lub znaczny w kosztach refundacji mogą uczestniczyć ośrodki pomocy (MOPS, PCPR, PFRON).

Metody leczenia

O sposobie leczenia decyduje stopień zaawansowania objawów schorzenia. Wszyscy pacjenci z obturacyjnym bezdechem sennym otrzymują zalecenie:

• redukcji masy ciała;
• unikania przyjmowania środków nasennych i spożywania alkoholu przed snem;
• rzucenie palenia;
• wymuszania pozycji bocznej w przypadku bezdechów występujących tylko w pozycji na wznak;
• leczenia przewlekłego nieżytu błony śluzowej górnych dróg oddechowych (alergie);
• operacji korygującej drożność górnych dróg oddechowych;
• operacji bariatrycznej;
• stosowania protez powietrznych (CPAP).

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą leczenia jest terapia za pomocą dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP - Continous Positive Airway Pressure). Polega ona na codziennym zakładaniu na czas snu specjalnej maski, szczelnie przylegającej do twarzy, zakrywającej jednocześnie nos i usta lub tylko nos, podłączonej do jednostki centralnej z pompą powietrzną, filtrami i elektronicznym układem sterującym. Uruchomiona pompa wytwarza stałe dodatnie ciśnienie działające jak wspornik utrzymujące stały przepływ powietrza do płuc, otwarte górne drogi oddechowe i zapobiegające bezdechowi.

- Innowacyjne rozwiązania w telemedycynie tj. zdalne monitorowanie pacjenta na odległość to najskuteczniejsza metoda optymalizowania terapii bezdechu sennego. Aparaty CPAP są bogato wyposażone m.in.: w funkcję nawilżacza, zmniejszając suchość w gardle i nosie, w funkcję podgrzewanego nawilżacza i przewodu, zapobiegając kondensacji wilgoci, zapewniają łączność bezprzewodową i bezprzewodowy dostęp do ustawień, co umożliwia zdalne rozwiązywanie ewentualnych problemów technicznych, zmianę ustawień aparatu, w zależności od potrzeb pacjenta. Urządzenia są niezawodne, dostarczają przejrzyste informacje o terapii i szczegółowe dane - z 30 dni i dane sumaryczne z ostatnich 4 lat wyświetlane na ekranie urządzenia, przesyłane bezprzewodowo lub pobierane do komputera. Zdalny dostęp lekarza do szczegółowych danych o przepływie „oddech po oddechu”, umożliwia skuteczniejszy monitoring leczenia i pozwala na bieżące dostosowywanie terapii do indywidualnej sytuacji pacjenta. W wielu przypadkach efekty używania aparatu są odczuwane natychmiast – często już podczas pierwszej nocy użytkowania – mówi Tomasz Zarzycki, Dyrektor ds. Rynków Wschodzących w firmie ResMed, eksperta w nowoczesnej terapii obturacyjnego bezdechu sennego.

W Polsce w 2014 roku badaniom polisomnograficznym w kierunku OBS poddało się 13.701 osób, z czego aż 48% (u których zdiagnozowano bezdech) nie poddało się leczeniu.