Kwadrat: Granica posterunku - wstęp wzbroniony (Słuchaj)

Andrzej Andrzejewski | Utworzono: 2015-09-17 08:34 | Zmodyfikowano: 2015-09-17 08:37

113 najbardziej okazałych budynków w centrum Legnicy. Do tego skwery, boiska, place zabaw, szerokie ulice. Wszystko otoczone betonowym murem z napisem "wchod wasprieszczjon - wstęp wzbroniony". To nie początek jakiegoś filmu katastroficznego. Tak przez pół wieku wyglądało miasto w części zajęte przez Armię Radziecką. I choć oficjalnie żołnierze z czerwonymi gwiazdami byli naszymi sojusznikami, to tajemnic dzielnicy nazywanej "Kwadratem" strzegli nie tylko przed Polakami. Nawet na większości sowieckich map operacyjnych to miejsce było jedynie białą plamą. O odkrywaniu tajemnic "Kwadratu" Andrzej Andrzejewski rozmawiał z mieszkańcami Legnicy. W reportażu występuje też generał brygady Zdzisław Ostrowski, ostatni pełnomocnik rządu ds. wyprowadzenia wojsk radzieckich z Polski.

Posłuchaj reportażu Andrzeja Andrzejewskiego:

Przez pół wieku było to najpilniej strzeżone 40 hektarów w środkowo-wschodniej Europie. To właśnie z tego miejsca w sierpniu 1968 roku padł rozkaz wjazdu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Dziś mijają dokładnie 22 lata od momentu, gdy ostatni żołnierz z czerwoną gwiazdą wyjechał z Polski. 

Opis części I :

  • 0'17'' - 0'52'' - Uroczystości z okazji Dnia Zwycięstwa (9 maja 1991 lub 1992 r.) przed Sztabem PGWFR;
  • 0'53'' - 1'36'' - ul. Grabskiego;
  • 1'37''-1'54'' ul. Poselska za żelazną bramą. Na końcu ulicy widać posterunek wartowniczy (KPP nr 2);
  • 1'55'' - 2'04'' - ul. Grabskiego. W tym budynku znajdował się bank lub poczta;
  • 2'05'' - 2'26'' - Sztab Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (obecnie siedziba Zakładu Ubezpieczeń Społecznych);
  • 2'27'' - 3'23'' - Wnętrze Sztabu PGWAR (dyżurka, widok na dziedziniec, korytarz, centrum dowodzenia). W ostatnim ujęciu na środku pulpitu znajduje się jakiś poufny dokument - gdy pojawia się na ekranie, obraz zostaje zniekształcony;
  • 3'34'' - 4'22'' - Garnizonowy zakład krawiecki;
  • 4'23'' - 5'11'' - Poczta;
  • 5'12'' - 7'24'' - Garnizon u zbiegu ulic Sejmowej i Hutników (obecnie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona): widok z zewnątrz, wartownia, dziedziniec, wartownia od ul. Nowy Świat, sklep dla żołnierzy, plac zabaw, punkt rodziału żywności na talony;
  • 7'25'' - 7'47'' - ul. Grabskiego - przed Sztabem PGWAR;
  • 7'48'' - 8'39'' - Punkt rozdziału żywności na talony - na podwórku przy ul. Zofii Kossak.

"Karabinów już nie ma", a strach pozostał. Andrzej Andrzejewski, autor reportażu dotarł do kilkunastu byłych mieszkańców "Kwadratu". Choć są rozrzuceni po różnych krajach, żaden nie zgodził się na udział w audycji. Rosjanie, Tadżycy, Estończycy, a nawet Ukraińcy powoływali się na przysięgę dochowania tajemnicy wojskowej, złożonej przed czerwonym sztandarem z sierpem i młotem.

Opis części II:

  • 0'00'' - 3'04'' - Wojskowy szpital w Lasku Złotoryjskim (przy ul. Chojnowskiej);
  • 3'05'' - 4'52'' - Lotnisko przy al. Rzeczpospolitej. Lądowanie polskiego samolotu - prawdopodobnie z reprezentantami Rządu RP;
  • 4'53'' - 5'31'' - Zamknięta strefa przy ul. Zofii Kossak;
  • 5'32'' - 5'52'' - Egzemplarz "Znamja Pabiedy" - gazety redagowanej i drukowanej w Legnicy;
  • 5'53'' - 5'58'' - Wzory dokumentów wymaganych przy zamówieniu i wysłaniu specjalnych kontenerów transportowych. W tych kontenerach rodziny opuszczające Legnicę zamieszczały swój dobytek;
  • 5'59'' - 7'07'' - Tzw. "Ruska Rampa" przy dworcu PKP. Przygotowanie kontenerów do wysyłki;
  • 7'08'' - 7'21'' - Paszporty;
  • 7'22'' - 9'02'' - Uroczystość przekazania jakiegoś obiektu (bazy wojskowej?) stronie polskiej. W uroczystości bierze udział generał brygady Zdzisław Ostrowski - pełnomocnik do spraw armii rosyjskiej stacjonującej w Polsce.

W Radiu Wrocław w każdy wtorek i czwartek prezentujemy cykl "Ocalić od zapomnienia" pod patronatem Marszałka Województwa Dolnośląskiego. 
Łącznie przygotujemy dla was 24 historie. 


Komentarze (2)
Dodając komentarz do artykułu akceptujesz regulamin strony.
Radio Wrocław nie odpowiada za treść komentarzy.
~JCTJ2015-09-17 21:31:03 z adresu IP: (109.241.xxx.xxx)
I opowieść Tatiany Drzycimskiej o "Kwadracie do kwadratu". Znalazłem go w archiwaliach PRW, ale system nie pozwala mi tu wkleić odnośnika.
~GOK2015-09-17 20:12:09 z adresu IP: (83.26.xxx.xxx)
Pamiętam fantastyczny reportaż Jolanty Krysowatej o krawcu z Legnicy, który szył spodnie dla generała Dubynina.