Jaroslav Vonka wkuł się w historię miasta (REPORTAŻ)

Od dziecka ciągnęło go do kuźni i tak został kowalem. Czeski czeladnik Jaroslav Vonka ruszył w świat i uczył się od najlepszych - wkrótce to on został mistrzem. Na początku ubiegłego wieku przyjął ofertę pracy we Wrocławiu, w nowo powstałej Miejskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego. Niecałe dwadzieścia lat później, mimo braku wykształcenia otrzymał tytuł Profesora.

Z przedwojennym Wrocławiem był związany do końca II wojny światowej. W końcu wrócił do swojej ojczyzny, ale we Wrocławiu w kościołach, instytucjach publicznych i prywatnych domach pozostały ślady jego twórczości.

Reportaż Elżbiety Osowicz:

W reportażu o twórczości Jaroslava Vonki opowiadali:

• Hanna Osieka - lokatorka domu przy ulicy Sokolej, gdzie odnaleziono bramę autorstwa Jaroslava Vonki
• Izabela Machometa-Dragun - pisze pracę doktorancką o kowalstwie artystycznym początku XX wieku na Politechnice Wrocławskiej
• Ryszard Mazur kowal artysta
• Piotr Oszczanowski dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu
• Jacek Witecki kurator wystawy "Stwórcze ręce. sztuka metalu doby Modernizmu we Wrocławiu
• Marcin Sokolnicki pracownia konserwatorska Muzeum Narodowego we Wrocławiu
• Agata Saraczyńska historyk sztuki, dziennikarka Gazety Wyborczej Wrocław

Muzeum Narodowe we Wrocławiu przedstawi jego prace na wystawie "Stwórcze ręce. Sztuka metalu doby modernizmu we Wrocławiu". Wernisaż 16 marca.

Jaroslav Vonka pozostawił po sobie wybitne dzieła metaloplastyki artystycznej we Wrocławiu i na terenie innych miast Śląska. Jest autorem m.in. tak prestiżowych prac jak wystrój wnętrz wrocławskiego Ratusza (1935) i Piwnicy Świdnickiej (1938, 1942), dekoracji obiektów Elektrowni Wodnej na Odrze (1924), ozdobnych krat i detali budynków Politechniki Wrocławskiej (1910), Poczty Głównej (1929) oraz szkoły im. Cesarzowej Augusty (1911). Projektował wystrój i wyposażenie wrocławskich kościołów m.in., kościoła św. Jerzego na Brochowie (1910) oraz kościoła św. Jadwigi na Popowicach (1927, 1934). Dzieła jego autorstwa zachowały się w wielu domach prywatnych. Brał też udział w projektach związanych z restauracją zabytków historycznych. Artysta stworzył własny rozpoznawalny styl, inspirowany ekspresjonizmem, art déco i sztuką ludową-świat fantastyczny, baśniowy i pełen niezwykłych alegorii.

Jaroslav Vonka, 1875-1952
Artysta kowal, rzeźbiarz i metaloplastyk. Urodzony w Hořicach w północno-zachodnich Czechach, po ukończenu szkoły średniej rozpoczął pracę w warsztacie ślusarskim w Miletinie, a po uzyskaniu tytułu czeladnika kontynuował naukę w zakładach niemieckich w Lipsku, Dreźnie, Berlinie i Poczdamie. Pierwsze sukcesy artystyczne przyniosła młodemu Vonce praca w berlińskiej firmie Eduarda Pulsa, gdzie powierzono mu prestiżowe projekty związane m.in. z wystawą przemysłową w 1896 r.

Brzemienna w skutki okazała się także wieczorowa nauka w Szkole Przemysłu Artystycznego w Berlinie, w klasie rzeźbiarza Fritza Klimscha, jednego z twórców niemieckiej secesji. Kontakt z awangardowym środowiskiem artystycznym rozbudził w Vonce ambicje daleko wykraczające poza użytkową metaloplastykę.

Mając już wyrobioną opinię wyróżniającego się kowala artysty, wybrał się w podróż po miastach Europy, szukając odpowiedniego miejsca dla założenia własnego warsztatu. Pracował m.in. w Odessie, Petersburgu, Essen i Brnie.

W 1903 r. dwudziestoośmioletni wówczas Jaroslav Vonka przyjął ofertę pracy we Wrocławiu, w nowo powstałej Miejskiej Szkole Rzemiosła Artystycznego. Z tym miastem pozostał związany przez czterdzieści dwa lata. W 1921 r. otrzymał tytuł profesora. Po przejściu na emeryturę w 1937 r. zamieszkał w pobliskiej Sobótce, lecz kontynuował współpracę z macierzystą uczelnią. W roku 1945, po przeżytym dramacie oblężenia Wrocławia, powrócił do Czech, do swych rodzinnych Hořic. Wiekowy i nękany chorobami artysta nie zdołał już niestety wznowić swej niezwykłej twórczości.