KONTRAWERSJA

Adam Maria Szymski - profesor zwyczajny, architekt, teoretyk architektury. 

Urodził się 70 lat temu w Myślenicach k. Krakowa. Wychowanie i edukację plastyczną otrzymał w pracowni ojca – Piotra Szymskiego, malarza i rzeźbiarza, absolwenta krakowskiej ASP i dyrektora Państwowego Ogniska Plastycznego w Malborku.

Adam Maria Szymski studiował w Gdańsku. Dyplom architekta otrzymał na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej w 1968 roku. Od 1964 roku był stypendystą Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, a w 1967 roku został pierwszym w historii macierzystego wydziału laureatem konkursu „Czerwonej Róży” na najlepszego studenta Politechniki Gdańskiej.

Zawodowo związał się ze Szczecinem, w którym mieszka od 1972 roku, gdy rozpoczął pracę na Wydziale Architektury i Budownictwa Politechniki Szczecińskiej. Od 2003 roku jest profesorem zwyczajnym nauk technicznych.

Jako naukowiec zajmował się pionierskimi na gruncie polskim pracami z zakresu wykorzystania komputerów w projektowaniu architektonicznym i urbanistycznym. Był inspiratorem i współtwórcą pierwszego w Europie programu do rysowania widoków perspektywicznych (1978) oraz autorem i współautorem książek, które dziś nadal są jedynym kompendium wiedzy z zakresu projektowania systemowego i praktycznego stosowania komputera w projektowaniu.

Od 1984 roku był organizatorem i głównym projektantem w Biurze Architektoniczno-Budowlanym Kurii Biskupiej w Szczecinie. W 1992 uzyskał tytuł doktora habilitowanego nadany mu przez Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej na podstawie pracy zatytułowanej: „Kanon formy architektonicznej w Kościele katolickim – współczesna koncepcja przestrzeni sacrum”. Jest założycielem i szefem Katedry Metodologii i Teorii Projektowania Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Ma też na swoim koncie szereg publikacji o różnym charakterze. Są to opowiadania, recenzje wydawnicze, reportaże, artykuły popularno-naukowe i rysunki satyryczne, publikowane m.in. w czasopismach „Politechnik” i „Student”, w miesięczniku „Architektura” (Wykusz), w „Głosie Wybrzeża” i „Głosie Szczecińskim”, w „Przeglądzie Tygodniowym”, „Tygodniku Powszechnym” i „Polityce”. Wielokrotnie odznaczony, w tym Złotym Krzyżem Zasługi w 2008 roku.

Wystawa „Kontrawersja” prezentowana w Muzeum Architektury we Wrocławiu od 22 listopada do 11 stycznia 2015 roku, jest częścią jubileuszu 70. urodzin i 45-lecia pracy zawodowej profesora Adama Marii Szymskiego.

Zebrane na niej projekty dotyczą jednego z najważniejszych aspektów architektonicznego dorobku Autora – architektury sakralnej. Zaprezentowane obiekty powstały w okresie dwudziestu lat, między 1975 a 1995 rokiem, kiedy to w polskiej architekturze kościołów mogły już pojawić się nieobecne w niej wcześniej wątki modernistyczne. Twórczość Profesora w aspekcie sacrum jest niewątpliwie twórczością świeżą, rzeźbiarską, eksperymentalną, a przy tym stanowi autorskie spojrzenie na kanon w architekturze sakralnej. Rozbudza poczucie ciekawości ukazując różne drogi poszukiwań współczesnego wyrazu plastycznego świątyni katolickiej. Świątynie zazwyczaj, w swej zewnętrznej formie, dążyły do zobrazowania ludzkich wyobrażeń pojmowania i opisania Absolutu. W pracach Szymskiego odnajdujemy owe poszukiwania, dla których inspiracją staje się niejednokrotnie wezwanie, pod jakim wznoszono świątynię. Odczytujemy konkretne odniesienia do symboliki religijnej: Grobu Pańskiego, Arki Przymierza czy 10 przykazań. Jednym z najbardziej czytelnych narzędzi kształtowania wnętrza obiektu staje się dla profesora Szymskiego światło, przyjmujące jednocześnie wymiar symboliczny i architektoniczny. Zyskuje ono wręcz rangę siły sprawczej – spiritus movens – kreacji przestrzeni. Fascynacja brutalistyczną architekturą Le Corbusiera, rzeźbiarskością brył Kenzo Tangego czy strukturalizmem konstrukcyjnym Eero Saarinena, stały się w tamtych czasach niewątpliwym natchnieniem i inspiracją dla Autora w poszukiwaniach kreacji formy.

Prezentowane na wystawie projekty, jak pod szkłem soczewki, znakomicie charakteryzują zarówno zmagania ideowe jak i wykonawcze w walce z trudnymi czasami oraz możliwościami ekonomicznymi ówczesnego inwestora – kościoła instytucjonalnego. Ilustrują tym samym walkę najcięższą dla projektanta – o zachowanie pierwotnej idei kształtującej formę, a w tym przypadku i ducha obiektu. Rzeczą godną podkreślenia jest fakt, iż praca nad projektami była prowadzona w zespołach dobranych współpracowników, których twórcza kreacja uzupełniała bogatą dokumentację o liczne warianty projektów przedstawianych do zaopiniowania ówczesnym władzom kościelnym i cywilnym. Śledząc wielowariantowość rozwiązań projektowych, do każdego niemal obiektu znajdujemy bogatą ikonografię – szkice i rozwiązania równoważne, poszukujące, optymalne.

Wybrane do prezentacji obiekty stanowią zaledwie ułamek z kilkudziesięciu projektów sakralnych zaprojektowanych na terenie obecnego województwa zachodniopomorskiego i całego kraju przez zespoły pod kierunkiem Adama Marii Szymskiego. Nieliczne z nich doczekały się realizacji zgodnie z założeniami projektowymi, a tylko pojedyncze zostały właściwie wykończone materiałowo. Każdy ma natomiast czytelną ideę, która została zapisana na etapie pierwszych szkiców Autora.

Wystawa została przygotowana przez Katedrę Architektury Współczesnej, Teorii i Metodologii Projektowania na Wydziale Budownictwa i Architektury Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Wystawa jubileuszowa profesora dr. hab. arch. Adama Marii Szymskiego

22.11.2014 – 11.01.2015

Muzeum Architektury we Wrocławiu, ul. Bernardyńska 5