Alchemicy szkła

W sumie wystawionych zostanie około 100 obiektów obrazujących historię odkrywania tajemnicy wyrobu szkła.

Wystawa ukazuje niezwykłe, unikatowe naczynia wykonane z barwnych mas szklanych w czasach starożytnych oraz szkła uzyskane we wyniku eksperymentów fizyko-chemicznych i badań przyrodniczych w okresie nowożytnym.

Najstarszymi eksponatami są; pochodzący z XV w. p.n.e. paciorek szklany z czasów faraona Thutmosisa III i naczynia na wonne olejki z V i II w. p. n. e.

Świadczą o dużych umiejętnościach starożytnych technologów, którzy potrafili barwić masę szklaną przy pomocy tlenków metali. Eksperymenty w dziedzinie szklarstwa prowadzono od średniowiecza w weneckich hutach szkła, przeniesionych w końcu XIII w. na Murano. Tam powstawały m.in. kosztowne naczynia z przejrzystego szkła o nasyconych barwach, szkło opakowe (nieprzezroczyste) w kolorze turkusowym, szkło calcedonio imitujące chalcedon, szkło millefiori z dekoracją zbudowaną z mozaikowych rozetek.

Różnobarwne, a w 1. poł. XVI w. głównie bezbarwne, kryształowo czyste szkło weneckie nie miało sobie równych w Europie. By chronić tajemnice produkcji szkła, władze weneckie wydały rozporządzenia, które miały uniemożliwić migrację mistrzów szklarskich. Wielu z nich jednak wyjechało do krajów północnych, gdzie zakładali huty.

Alchemicy i fizycy działający w XVI, XVII i XVIII wieku, poszukując tajemnicy kamienia filozoficznego i metod produkcji złota, często dokonywali ciekawych odkryć wykorzystanych później w produkcji i barwieniu masy szklanej. Jedną z hut eksperymentalnych czynnych na Śląsku w końcu XVII w. była huta w dobrach hrabiów Schaffgotsch w Szklarskiej Porębie. Produkowano tam doskonałe szkło kryształowe imitujące kryształ górski i szkło barwione na zielono i czerwono. Natomiast szkło rubinowe, barwione złotem otrzymywał w królewskiej hucie poczdamskiej niemiecki alchemik i technolog szkła Johann Kunckel.

Wśród eksponatów pokazywanych na wystawie można będzie oglądać m.in. puchar z puttami z pracowni Friedricha Wintera w Sobieszowie i naczynie ze szkła rubinowego barwionego złotem w srebrnej oprawie złotniczej (ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu), puchary z rubinową i złotą nicią w trzonie, cienkościenne naczynia porcelanowe z manufaktur chińskich i Królewskiej Manufaktury Porcelany w Miśni z XVIII w. Zaprezentowane zostaną także starodruki alchemiczne i słynny traktat szklarski Johanna Kunckela z końca XVII w. oraz  sylwetki alchemików i ich możnych protektorów, finansujących badania.

Alchemicy szkła
24 czerwca - 31 sierpnia 2014
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Kuratorka wystawy: Elżbieta Gajewska-Prorok