Świąteczne specjały świata

W innych krajach również obchodzi się je w szczególny sposób, choć wiele tradycji i zwyczajów różni się od naszych.

Tylko w Polsce i na Litwie znany jest zwyczaj łamania się opłatkiem podczas wigilijnej wieczerzy. Jakie są zatem zwyczaje i potrawy bożonarodzeniowe w innych krajach? Zachęcam, by spróbować, jak „smakuje” wigilia za granicą – w Anglii, Szwecji, Niemczech…

7 grudnia zapraszam do słuchania MARKOWEJ SOBOTY w Radiu Wrocław. Po 13 gościem Państwa będzie Barbara Jakimowicz – Klein – autorka kilkudziesięciu książek kulinarnych i kolekcjonerka przepisów na smakowitości.

A poniżej - dla zaostrzenia apetytu  - polecany przez Barbarę Jakimowicz - Klein przepis na bożonarodzeniowe greckie ciasteczka z migdałami.

Kurabiedes

Przepisem podzieliła się z nami wrocławianka p. Barbara Platis:

Składniki na 2 blachy (około 80 ciasteczek)

50 dag mąki pszennej, 12 dag posiekanych migdałów (można takie kupić w niektórych sklepach spożywczych, ale można też zetrzeć całe migdały na tarce-przystawce do maszynki elektrycznej do mięsa), 25 dag masła, 1 żółtko, 1 czubata łyżka cukru pudru, 1 płaska łyżeczka proszku do pieczenia, 50 ml koniaku, 15 dag całych migdałów, dodatkowo: 50 ml syropu różanego albo wody różanej, 15 dag cukru pudru.

Masło roztopić. Ciągle ucierając mikserem dodać do masła cukier puder, żółtka, cukier waniliowy i koniak. Mąkę przesiać, wymieszać z posiekanymi migdałami i proszkiem do pieczenia. Połączyć z utartą masą maślaną. Dobrze wyrobić ręcznie na stolnicy – do uzyskania jednolitej konsystencji. Ciasto podzielić na 2-3 części i każdą część rozwałkować na grubość około 0,5 cm.

Ciasteczka można przygotować w dwóch wersjach:

Z niespodzianką: wycinać szklanką kółka, na środku każdego kółka położyć jeden migdał, złożyć na pół i zlepiać jak pierogi (ciastek będzie mniej).

Bez nadzienia: szklanką wycinać półksiężyce. Zamiast szklanki do wycinania można też użyć różnych foremek.

Ciasteczka ułożyć na blasze wyłożonej papierem do pieczenia, w niewielkich odstępach (niewiele rosną). Piekarnik nagrzać do temperatury 160˚C i wstawić blaszkę. Płaskie ciastka piec około 15 minut, nadziewane około 20 minut. Od razu po upieczeniu (jeszcze gorące) pędzlem posmarować syropem różanym i przez sitko obficie posypać cukrem pudrem.

Czechy
Mieszkańcy Czech nie wyobrażają sobie wieczerzy wigilijnej bez karpia podawanego z sałatką ziemniaczaną. Na stole musi znaleźć się również chleb – znak obfitości i błogosławieństwa dla całej rodziny. Podobnie niezastąpione są tu świąteczne słodkości – lukrowane pierniczki, rogaliki z waniliowym nadzieniem i chałka z rodzynkami i migdałami.

Smażony karp z sałatką ziemniaczaną
W przepisie z miejscowości Bezdĕkov dodatkiem do smażonej ryby jest jedna z niezliczonych wariacji sałatki ziemniaczanej. karp smażony: karp, mąka, sól, jajka, trochę mleka, bułka tarta, tłuszcz do smażenia
Karpia sprawić, opłukać i podzielić na dzwonka. Każdy kawałek ryby posolić i obtoczyć w panierce przygotowanej z mąki, jajka i bułki tartej. Kawałki karpia można też maczać w panierce zrobionej z mąki, jajka, mleka, soli i bułki tartej. Rybę smażyć na rozgrzanym oleju lub słoninie.
sałatka ziemniaczana: ugotowane ziemniaki, cebula, warzywa (marchew, seler, pietruszka, ogórki), miękka kiełbasa, jajka ugotowane na twardo, majonez, pieprz, sól. Wszystkie składniki sałatki pokroić w kostkę. Przyprawić solą i świeżo zmielonym pieprzem. Dokładnie wymieszać. Dołożyć majonez i odstawić sałatkę w chłodne miejsce.

Kuba – potrawa wigilijna z kaszą i grzybami
Na ziemi broumowsko-polickiej do tradycyjnych potraw wigilijnych należy –   oprócz smażonego karpia i sałatki ziemniaczanej – także danie przyrządzane z kaszy i grzybów. W dawnych czasach zajmowało ono główne miejsce na świątecznym stole. Ta ulubiona potrawa była w niektórych regionach Czech nazywana „grzybowym Kubą”, z powodu koloru, jaki dawała duża ilość suszonych grzybów, używanych do jej przyrządzenia. Prezentowany poniżej przepis pochodzi z miejscowości Bezdekov. 1½ szklanki  kaszy jęczmiennej, ¾ l wody, sól, 3-4 łyżki tłuszczu, 15 g suszonych grzybów, kminek, czosnek, pieprz, majeranek
Kaszę namoczyć w wodzie (przynajmniej 1 godzinę), a następnie ugotować do miękkości. Grzyby namoczyć w zimnej wodzie, po czym odcedzić i dusić na rozgrzanym tłuszczu około 25 minut. Przyprawić solą i kminkiem. Grzyby wymieszać z kaszą. Doprawić do smaku solą, świeżo zmielonym pieprzem, majerankiem i rozdrobnionym czosnkiem. Mieszankę włożyć do formy wysmarowanej tłuszczem i piec w średnio nagrzanym piekarniku około 20 minut.

Węgry
Zupa z karpia
½ karpia średniej wielkości, 750 ml jasnego klarownego rosołu, 150 ml białego, wytrawnego wina, 150 ml śmietany 18%, 30 g orzechów włoskich, 1 cebula, 50 g masła, mąka do zagęszczenia, sól, pieprz, koperek. Rybę dokładnie oczyścić z resztek łusek i ości. Na maśle poddusić pokrojoną w kostkę cebulę. Gdy ta już zmięknie, dodać karpia. Dusić 5-6 minut. Po tym czasie wrzucić rozdrobnione orzechy i gotować jeszcze 2 minuty. Następnie całość zalać winem. Gdy alkohol odparuje, dodać rosół. Gdy zupa się zagotuje, doprawić ją solą i pieprzem. Zagęścić mąką i śmietaną. Tuż przed podaniem zupę posypać posiekanym koperkiem.

Węgierski tatar ze śledzia
20 dag matiasów, 6 korniszonów, ½ strąka czerwonej papryki, 6 marynowanych podgrzybków lub pieczarek, 1 cebula, 1 łyżka musztardy, 2 łyżki keczupu, ¼ łyżeczki słodkiej papryki, szczypta ostrej papryki, szczypta pieprzu. Osuszone śledzie pokroić w drobną kostkę (wcześniej ewentualnie wymoczyć w wodzie). Korniszony, grzyby i paprykę także pokroić w drobną kostkę. wszystkie składniki połączyć, dodać keczup i musztardę. Doprawić papryką i pieprzem, wymieszać. Odstawić do lodówki na 2-3 godziny.

Włochy
Na stole pojawiają się: szynka pieczona w miodzie i goździkach lub nadziewany indyk, panettone – drożdżowa babka z kandyzowanymi owocami i oczywiście makarony podawane  z tuńczykiem lub łososiem.

Czrpaccio z łososia z grzybami
10-15 dag łososia norweskiego bez skóry, 50 dag grzybów leśnych mrożonych, oliwa z oliwek, sok z ½ cytryny, 10 dag śmietany kremówki, 1 łyżka posiekanej natki pietruszki, garść rukoli, pomidorki koktajlowe, sól, pieprz Filet z łososia włożyć do zamrażalnika, aby łatwiej można go pokroić ostrym nożem w cieniutkie plastry. rozłożyć na talerzach, posmarować oliwą z oliwek, lekko posolić. Tuż przed podaniem skropić sokiem cytrynowym (łosoś nie może w nim długo leżeć, bo zmieni kolor i konsystencję. Grzyby oczyścić i pokroić na kawałki. Smażyć na oliwie na złoty kolor. Zagotować śmietanę, aż zgęstnieje, dodać grzyby. dusić do miękkości, dodać natkę. Doprawić do smaku solą, pieprzem i kilkoma kroplami cytryny. Polać zimnego surowego łososia ciepłym sosem grzybowym. Ozdobić rukolą i pomidorkami cherry.

Słowacja
Kapustnica
Na wigilijnym stole Słowaków nie może zabraknąć kapustnicy z wędzonką, ryb (zwłaszcza karpia), a także gotowanej kiełbasy i kompotu z suszonych owoców.
70 dag kiszonej kapusty (z sokiem), 3 cebule, 40 dag wędzonego bekonu, 3 dag suszonych grzybów, 100 ml śmietany 12%, 1 łyżka mąki, 2 łyżki oleju, 2 listki laurowe, 4 ziarna ziela angielskiego, słodka i ostra mielona papryka, natka, sól, pieprz
W garnku rozgrzać olej, zeszklić posiekaną cebulę. Dodać pokrojoną w kostkę wędzonkę i razem podsmażyć. Włożyć pokrojoną kiszoną kapustę (nie odciskać soku) i namoczone grzyby wraz z wodą, w której się moczyły. Dodać liście laurowe, ziele angielskie, sól, pieprz, wlać 1 ½ l wody. Gotować na małym ogniu około 50 minut, uzupełniając wyparowany płyn. Śmietanę rozrobić z mąką, wlać do zupy i zagotować. zupę doprawić papryką oraz solą i posypać posiekaną natką.

Niemcy
Sałatka ziemniaczana na ciepło
1 kg ziemniaków, 4 plastry boczku, 2 ½ bulionu drobiowego, ¼ szklanki octu z białego wina, 1 szklanka poszatkowanej cebuli, po 1 łyżeczce soli i cukru, pieprz do smaku, ¼ szklanki oleju roślinnego, 2 łyżki łagodnej musztardy, 1 posiekany pęczek szczypiorku
Ziemniaki dokładnie umyć. Gotować w mundurkach 15 minut, aż do umiarkowanej miękkości. Odcedzić i pokroić w plastry. Boczek podsmażyć bez tłuszczu, aż stanie się chrupki. Wytopiony na patelni tłuszcz zachować. Bulion, ocet winny, cebulę i przyprawy (poza szczypiorkiem) wymieszać w garnku. Zagotować.
Olej, tłuszcz z boczku i musztardę delikatnie połączyć z ziemniakami. Całość zalać gorącą miksturą. Przed podaniem danie posypać pokruszonym boczkiem i szczypiorkiem.

Ukraina
Wareniki z fasolą
Potrawa pojawia się obowiązkowo podczas świątecznego spotkania wrocławskich mniejszości narodowych – Wrocławskiej Kutii. Przepisem podzielił się z nami  Ihor Salamon.
ciasto: 40 dag mąki, woda, olej, sól
nadzienie: 60 dag białej fasoli, 2 cebule, masło, sól, pieprz
Fasolę namoczyć na noc w zimnej wodzie. Na drugi dzień ugotować do miękkości w tej samej wodzie. Cebule obrać, drobno pokroić i zeszklić na maśle. Fasolę i cebulę zmielić na gładką masę, doprawić do smaku solą i świeżo zmielonym pieprzem.
Z podanych składników zagnieść elastyczne ciasto. Cienko je rozwałkować, wykrawać szklanką krążki i nadziewać farszem. Brzegi starannie zlepić. Pierogi gotować w lekko osolonej wodzie, a następnie wyjąć łyżką cedzakową. Podawać z masłem lub ze skwarkami.

Bułgaria
Na bułgarskim wigilijnym stole na gości czeka suszona papryka nadziewana ryżem lub serem, soczewica, kapusta z kiszoną fasolą oraz banica, czyli ciasto z serem.

My mamy na wigilijnym stole przede wszystkim ryby, ale w Europie podczas wieczerzy często pojawia się pieczony drób – kaczki, gęsi, indyki – lub dziczyzna.

Wielka Brytania
Nie obchodzi się Wigilii. Najważniejszym posiłkiem jest bożonarodzeniowy obiad, którego atrakcją w większości domów jest ogromny faszerowany kasztanami lub migdałami indyk. Tradycyjnymi świątecznymi daniami są też zupa żurawinowa oraz pudding z ukrytą w cieście srebrną monetą.

Gęsie uda z suszoną żurawiną lub suszonymi śliwkami
4 gęsie uda, 2-3 łyżki oliwy, 1 cytryna, garść suszonej żurawiny lub suszonych śliwek – może być jedno i drugie, sól, pieprz, rozmaryn (najlepiej świeży), listek laurowy, ziele angielskie
Uda oczyścić, opłukać, osuszyć. Śliwki i żurawinę zanurzyć na chwilę w gorącej, przegotowanej wodzie. Cytrynę sparzyć i pokroić w plasterki. Oliwę wymieszać z rozmarynem, solą, pieprzem, dodać trochę odcedzonych żurawin i/lub trochę pokrojonych suszonych śliwek. Tak przygotowaną marynatą natrzeć gęsie udka.
Udka obłożyć plasterkami cytryny i pozostałymi śliwkami i żurawiną. Zawinąć udka (osobno) w folię aluminiową, dokładając listek laurowy i 2-3 ziarna ziela angielskiego. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 200˚C. Piec 1 godzinę, zmniejszając temperaturę.
Z mięsa wycieknie dość dużo tłuszczu, dlatego trzeba ostrożnie wyjąć porcje i najlepiej od razu przelać tłuszcz do osobnego naczynia. Odrobiną tłuszczu można polać podane udka, dodając jak najwięcej odcedzonych żurawin i śliwek.
W pozostałym tłuszczu można upiec inne części gęsi, które powinny być w nim zanurzone.

Christmas pudding
Oryginalny brytyjski pudding – nie mylić ze znanym w Polsce budyniem – przygotowuje się nawet dwa miesiące przed świętami, bowiem pudding ma dojrzewać, a im starszy, tym ponoć lepszy.
½ szklanki brandy, 25 dag masła, po ¼ szklanki białego i brązowego cukru, 3 jajka, 1 szklanka mąki, po 1 łyżce cynamonu i przyprawy do piernika, 25 dag tartej bułki, 150 ml mleka, ¾ szklanki sułtanek, 1,5 szklanki rodzynek, 1 szklanka daktyli, ¾ szklanki suszonych moreli, po 2/3 szklanki smażonej skorki pomarańczowej i migdałów
sos: 750 ml śmietany 36%, ¼ szklanki brandy, 1 laska wanilii, 6 żółtek, 5 łyżek cukru, 2 łyżki mąki ziemniaczanej, 6 łyżek mleka
Bakalie zalać brandy i odstawić na noc. Masło utrzeć z cukrem. Kolejno wbijać jajka, ciągle ucierając. Dodać bakalie i resztę składników. Mieszać tak długo, aż wszystko się połączy.
Przygotować płótno 1x1m. Zanurzyć we wrzątku, odcisnąć, oprószyć mąką. Pośrodku ułożyć kulę z przygotowanego ciasta i ciasno zawiązać. Pudding włożyć do dużego garnka z wrzątkiem. Gotować 4 godziny. Wyciągnąć, osączyć, włożyć do lodówki na kilka dni. Przed podaniem podgrzać we wrzącej wodzie (45 minut), odcedzić i rozwinąć.
Sos: śmietanę podgrzać z brandy i rozkrojoną wanilią. Utrzeć żółtka z cukrem. Mąkę utrzeć z mlekiem. Żółtka zalać przecedzoną ciepłą śmietaną, cały czas mieszając. Dodać mąkę, podgrzewać do zgęstnienia (nie zagotować!). Sosem polać pudding.

Belgia
Głównym daniem jest dziczyzna w sosie śliwkowym i sorbet. Świąteczne ciasto ma kształt pnia polanego czekoladą.

Dziczyzna w sosie śliwkowym
4 polędwiczki z dzika, 35 dag śliwek węgierek, 125 ml czerwonego wytrawnego wina, , 1 łyżka miodu, 1 łyżka masła, ½ łyżki mielonego imbiru, 3 łyżki gęstej śmietany, 3 ziarenka ziela angielskiego, 5 ziarenek jałowca, 1 listek laurowy, sól, pieprz, cynamon
Polędwiczki obsmażyć na rozgrzanym tłuszczu. Oprószyć świeżo zmielonym pieprzem, solą, zawinąć w folie aluminiową i piec 20-30 minut. Śliwki wypestkować i włożyć na rozgrzane masło. Dodać wino, miód, imbir, cynamon, rozgniecione ziele angielskie, jałowiec, listek laurowy. Wymieszać i zagotować. Następnie dodać śmietanę, dokładnie wymieszać i zdjąć z ognia. Mięso polać sosem.

Irlandia
Sztandarowymi potrawami są: wędzony łosoś z chlebem sodowym, sałatka z krewetek i dania z ryb, a także pieczona szynka, indyk, marynowana wołowina i pudding marchewkowy.

Austria
Kultywowane są rożne tradycje, w zależności od regionu kraju. I tak, w Wiedniu podaje się na wieczerzę wigilijną karpia, ale już w Karyntii – pieczoną kaczkę. Świąteczne przysmaki Austrii to pierniki, wino z korzeniami, gorące kasztany i pieczone migdały.

Norwegia
Na świątecznym stole dominują ryby. Głównym daniem wigilijnym jest gotowany dorsz polany skwarkami z boczku, podawany z przecierem z fasoli i ziemniakami. Ulubionym deserem Norwegów jest krem ryżowy z mlekiem i cynamonem, a do picia grzane wino z korzeniami.

Szwecja
Tradycyjnie w święta podawane są dania z mięsa, których w szwedzkich domach dawniej brakowało na co dzień. Największym rarytasem jest pieczona lub gotowana szynka. Na szwedzkich stołach w Boże Narodzenie zawsze stoją także dania z ryb, w tym Lutfisk – przysmak z suszonej ryby, znany już od czasów średniowiecznych.

Świąteczna szynka z goździkami
surowa albo zapeklowana i uwędzona szynka (około 2,5 kg), marchewka, pietruszka, jajko, 2-3 łyżki musztardy gruboziarnistej 4-5 łyżek tartej bułki, 2-3 listki laurowe, kilka ziaren ziela angielskiego i pieprzu, goździki, sól
Szynkę zalać wodą, dodać marchew, pietruszkę, listki laurowe, ziele angielskie, pieprz i sól. Gotować na bardzo małym ogniu około 2 godzin, aż będzie miękka. W czasie gotowania szynkę odwracać i uzupełniać odparowaną wodę. Pozostawić w wywarze do ostygnięcia. Wyjąć, osuszyć, odciąć skórę i nadmiar tłuszczu, zostawić warstwę grubości 1 cm. Ułożyć szynkę na blasze do pieczenia.
Jajko roztrzepać z musztardą i posmarować tym szynkę. Obsypać tartą bułką. Powbijać dekoracyjnie goździki. Wstawić do piekarnika rozgrzanego do 200˚C i piec około 20 minut, aż wierzch się zrumieni i będzie chrupiący. Podawać na zimno.

Dania
Na Wigilię podaje się pieczoną kaczkę lub gęś faszerowaną suszonymi śliwkami, ryż z owocami i przyprawami.

Finlandia
Na deser po zjedzeniu pieczonego prosięcia, podaje się pudding ryżowy. Szczęście czeka w następnym roku tego, kto w swej porcji puddingu znajdzie migdał.

Francja
Na świątecznych stołach królują pasztety, pieczenie i sery. Tradycją jest wypiekanie trzynastu specjalnych chlebków symbolizujących dwunastu apostołów i Jezusa.


Hiszpania
W przeddzień Bożego Narodzenia w środkowej części kraju najczęściej podaje się pieczeń jagnięcą. Na południu Hiszpanii króluje tego wieczoru indyk, a w rejonach nadmorskich – przysmaki z ryb i owoców morza.

Portugalia
Tradycyjnym daniem są gotowane dorsze oraz owoce morza.

Stany Zjednoczone
Podobnie jak w Wielkiej Brytanii nie celebruje się Wigilii. Tradycją jest świąteczny obiad w pierwszy dzień świąt.

Meksyk
Podczas Wigilii nie może zabraknąć indyka, zupy rybnej z mięsnymi knedlami, pieczonej ryby z ziemniakami i śmietaną oraz owocowego ponczu.