Wystawa „Czarna sukienka. Patriotki w walce o wolność” w Muzeum Pana Tadeusza

Wystawa przygotowana przez Muzeum Pana Tadeusza, oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich składa się z dwóch części. Pierwsza opowiada o udziale kobiet polskich w Powstaniu Styczniowym, druga odnosi się do czasów nam bliższych – rewolucyjnych zrywów kobiet okresu „Solidarności” w Polsce. „Wystawa przypomina o znaczącym zaangażowaniu Polek – tytułowych patriotek, które masowo i z zapałem walczyły o wolność” – podkreślono w zapowiedzi ekspozycji.

Jak wskazano, opozycjonistki „Solidarności” były spadkobierczyniami uczestniczek Powstania Styczniowego i wiele się od nich nauczyły. „Pomimo różnicy epok dzielącej wydarzenia lat 1863 i 1981 postawy kobiet w walce o suwerenność kraju pozostały niezmienne. Za wszelką cenę, często z narażeniem życia i zdrowia, sprzeciwiały się panującej władzy. Były prześladowane, bite, więzione, szantażowane i zastraszane. Ukrywały spiskowców, organizowały zbiórki jedzenia – były kurierkami, łączniczkami, sanitariuszkami” – napisano.

Twórcy wystawy przypominają, że kobiety Powstania Styczniowego w ramach masowego protestu politycznego przywdziały żałobne stroje i nosiły tak zwaną „czarną biżuterię”: broszki, naszyjniki, bransolety, kolczyki. Na ekspozycji pokazany zostanie proces wejścia czarnej biżuterii do kanonu symboliki patriotycznej, ukształtowanej w latach 1861–1864, wznowionej w czasie I wojny światowej, noszonej podczas II wojny, a także w okresie „Solidarności”.

Zwiedzający poznają także życiorysy i dokonania kobiet takich jak: powieściopisarka Eliza Orzeszkowa, uczestniczka wielu manifestacji patriotycznych Anna Henryka Pustowójtówna, działaczka społeczna Zofia Romanowiczówna, autorka opracowania „Ciche bohaterki” Maria Bruchnalska. Nie zabraknie również historii Joanny Lenartowicz, Jadwigi Kryńskiej, Janiny Drabowskiej, Wandy Kołodziejczyk i Grażyny Kuroń, które straciły życie lub zdrowie w wyniku działań służb PRL.

Na wystawie będzie można przyjrzeć się m.in. elementom stroju żałobnego, biżuterii patriotycznej z przełomu XIX i XX wieku, modlitewnikom, drukom ulotnym, rękopisom, fotografiom, drzeworytom, akwarelom. Zaprezentowane zostaną również dokumenty filmowe z udziałem więźniarek politycznych z okresu „Solidarności”; unikalne zdjęcia z demonstracji oraz piosenki w wykonaniu internowanych „gołdapianek”. Materiały zostały pozyskane m.in. z Europejskiego Centrum Solidarności, Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, z Ośrodka KARTA oraz od prywatnych właścicieli: Apolonii Dwurnik, Bogny Janiec i Anny Skrzeszewskiej.

Dzięki uprzejmości Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum na ekspozycji znajdą się także rekonstrukcja sukni żałobnej wykonana przez Elżbietę Dunin-Wąsowicz oraz kopie chorągwi z okresu Powstania Styczniowego wykorzystywane przez oddziały powstańcze lub niesione na czele procesji i demonstracji.

Zobaczyć będzie można również obiekty wypożyczone z prywatnej kolekcji Wojciecha Postuły – antykwariusza, pasjonata historii Polski, miłośnika pamiątek historycznych – oraz ze zbiorów Jacka Dehnela – pisarza, kolekcjonera fotografii, tłumacza.

Kuratorkami wystawy są Małgorzata Orzeł, Magdalena Sozańska, Magdalena Sudoł. Kuratorką części wystawy poświęconej czasom „Solidarności” jest Marta Dzido.

W programie wydarzeń towarzyszącym wystawie znalazły się m.in. oprowadzania, warsztaty haftu zaangażowanego, warsztaty tworzenia biżuterii dla dzieci i młodzieży, pokazy filmowe oraz debata poświęcona patriotkom.