TOP5 Dolnośląskich pałaców

Pałac w Jelczu-Laskowicach

Piękny, neoklasycystyczny pałac otoczony 6-hektarowym parkiem z kilkusetletnim drzewostanem. Takie cudo, niegdyś należące do rodu von Saurma-Jeltsc, mają w swoim mieście Jelczanie. O okazałej budowli, w której dziś mieści się magistrat opowiadali naszej reporterce Jerzy Chruściel z Lokalnej Grupy Zwiadowców historii oraz Błażej Telążka z urzędu miasta i gminy.

Fot. Anna Korczyńska

Pałac w Suchej Górnej

Budynek wraz z rozległym parkiem i zespołem budynków gospodarczych został wzniesiony w XVIII wieku. Niewiele jednak informacji na jego temat z tamtego okresu przetrwało. Wiadomo, że tuż przed wojną działało tam coś na wzór Szkoły Domowej Pracy dla kobiet. Przetrwał wojnę, a drobne zniszczenia naprawili własnymi rękoma mieszkańcy Suchej Górnej. Założyli tam szkołę podstawową, a jej absolwenci mieszkają we wsi do dziś. Po 2000 roku pałac przestał pełnić funkcję placówki edukacyjnej i niszczał.. aż jego losem zainteresowała się gmina Polkowice. Dziś wyremontowany czeka na huczne otwarcie.

Pałac w Strudze

Dawniej pałace znajdowały się niemal w co drugiej wsi. Z biegiem lat i historii ulegały degradacji. Podobnie było w Strudze. Ostatnie lata współczesnej historii Pałacu to gospodarstwo rolne. Już kilkanaście lat temu, mógł się doszczętnie zawalić, ale pewne małżeństwo postanowiło go uratować. Choć wstęp do tej historii brzmi banalnie, jest ona pełna ciekawostek i nieoczekiwanych zwrotów akcji. W skrócie - możemy powiedzieć, że historia tego renesansowego Pałacu, a może nawet zamku - sięga co najmniej 700lat. Niemal każde pomieszczenie w środku jest pełne malowideł. Dziś wiemy, że są ich 4 warstwy. Tak samo na elewacji zewnętrznej. Wewnątrz - co nietypowe - dziedziniec pod gołym niebem. Wyjątkowa klatka schodowa i sala balowa, a na jej ścianach - namalowani władcy cesarstwa rzymskiego.

Dwór Czarne w Jeleniej Górze

Dwór Czarne w Jeleniej Górze. Na dobrą sprawę pewne są tylko dwa istotne, solidnie udokumentowane fakty historyczne. Że w roku 1559 zaczął go budować Kacper – jak sam się określił – „Schoff zwany Gotsche" i że w roku 1679 cały majątek (Gut Schwarzbach) zakupiło miasto Jelenia Góra (Hirschberg). Niewiele, jak na budowlę liczącą sobie siedemset, a może osiemset lat. No właśnie... Bo zmylił nas renesansowy fundator umieszczając na portalu bramnym podniosłą inskrypcję – tu w przekładzie ze staroniemieckiego: „W roku tysiąc pięćset i pięćdziesiątym dziewiątym, ja Kacper Schoff zwany Gotsche z Chojnika, Karpnik na Czarnym Strumieniu, za łaską i pomocą wszechmogącego Boga ten dom budować zacząłem". Fraza „angefangen zu erbauen" brzmi jakby jednoznacznie, ale- biorąc literalnie - nie jest prawdziwa. Fundator-inwestor nie zaczął budować, lecz nadbudowywać i powiększać obiekt już tu istniejący. To mijanie się z prawdą można mu wybaczyć, jako że obiekt starszy był budowlą mniejszą, wyraźnie obronną, ze zwodzonym mostem, usytuowaną na terenie bagiennym. Był to czysto utylitarny zamek, surowy, nieco prymitywny. Dla renesansowego inwestora, światłego humanisty z ambicjami, jakim musiał być Kacper III Schaffgotsch, nie było to nic godnego szczególnej atencji. To dopiero on podjął dzieło zmaterializowania tu wizji okazałej rezydencji o wysmakowanym wystroju. Mającej wszelkie cechy szlacheckiej siedziby z epoki renesansu, budowli, która dobrze reprezentuje typ dworu śląskiego.
Dwór Czarne podnosi się po próbie przejęcia, którą udaremnił sąd i prokuratura. Zabytkowy obiekt ma szansę wrócić w ręce samorządu jeleniej Góry. Przez kilka lat był remontowany, z dobrym skutkiem, aż wszystko stanęło, z powodu zawirowań w Fundacji Kultury Ekologicznej.

 Materiały od Jacka Jakubca, społecznego opiekuna Dworu Czarne  

Pałac Królewski we Wrocławiu

Pałac królewski we Wrocławiu, także pałac Spätgenów lub zamek królów pruskich – zespół pałacowy stanowiący od XVIII do XX wieku wrocławską rezydencję pruskich królów z dynastii Hohenzollernów, obecnie siedziba Muzeum Miejskiego Wrocławia (w tym Muzeum Sztuki Medalierskiej). 

Podczas II wojny światowej południowe i południowo-zachodnie skrzydło spłonęły i zostały wyburzone w latach 60. XX wieku, pozostał jedynie budynek kuchni i zachodni pawilon arkadowy (używany następnie przez towarzystwo kulturalne wrocławskich Greków, potem tymczasowa siedziba muzeum etnograficznego).

Pozostałe budynki pałacu odbudowano ze zniszczeń wojennych w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego ze składek na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju. Skrzydło północno-wschodnie przedłużono o jedną oś okienną i stworzono nową elewację od strony nowego przejazdu. W ostatnich latach w głównym budynku pałacu królewskiego (adres: Kazimierza Wielkiego 35) mieściły się wrocławskie muzea etnograficzne i archeologiczne. 19 kwietnia 2009 po kilkuletnim remoncie w pałacu otwarte zostało Muzeum Miejskie z barokowym ogrodem. Część budynku zajmują drobiazgowo odrestaurowane komnaty królewskie. Dwa skrzydła gmachu zajmuje wystawa „1000 lat Wrocławia”. Na wystawie prezentowanych jest prawie trzy tysiące eksponatów, wiele z nich pochodzi ze zbiorów polskich i niemieckich kolekcjonerów oraz Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, skarbca katedry św. Jana i Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu.

Autor fotografii: Tomasz Gąsior (MMW)