Prof. Jan Potempa pierwszym laureatem Nagrody Heisiga

Celem ustanowionej w 2021 roku Nagroda Heisiga jest uhonorowanie polskich naukowców, którzy prowadzą badania na najwyższym światowym poziomie. Jej inicjatorem i fundatorem jest prof. Norbert Heisig, niemiecki lekarz pochodzący z Breslau, od wielu lat zaangażowany w działania na rzecz wrocławskiego środowiska akademickiego, wieloletni prezes Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kandydaci do nagrody zostali wytypowani przez senaty 12 polskich uczelni biorących udział w programie Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza. Zgłoszenia zostały ocenione przez Kuratorium Nagrody, które spośród tego grona wyłoniło trzech kandydatów.

Prof. Jan Potempa został nominowany w uznaniu za odkrycie biochemicznych mechanizmów związku bakteryjnych chorób przyzębia z reakcjami autoimmunologicznymi, co otworzyło nowe perspektywy walki z chorobą Alzheimera.

Podczas inauguracji roku akademickiego na Uniwersytecie Wrocławskim laureat odebrał z rąk rektora uczelni prof. Przemysława Wiszewskiego medal i czek na 200 tys. zł. „Jestem bardzo wzruszony, że to właśnie ja zostałem laureatem tej nagrody. Mam nadzieję, że będzie ona inspiracją dla młodych ludzi, zwłaszcza dla tych, którzy zaczynają pracę w szeroko pojętych naukach. Ja jestem naukowcem hobbystą, mnie nauka zawsze bawiła, zawsze się nią cieszyłem, ale mimo wszystko czasami trzeba jednak mieć tą motywację” - mówił prof. Potempa.

„Cieszę się, że moja praca w jakiś sposób przyczyniła się do zrozumienia podstaw przynajmniej jednej choroby – paradontozy i związanych z nią schorzeń, co być może doprowadzi do lepszego leczenia choroby Alzheimera, czy reumatoidalnego zapalenia stawów” – dodał laureat.

Prof. dr hab. Jan Potempa jest kierownikiem Zakładu Mikrobiologii na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ oraz profesorem University of Louisville (USA). Profesor scharakteryzował nową rodzinę proteaz bakteryjnych, nazwaną gingipainami, oraz wykazał ich rolę w rozwoju chorób przyzębia. Odkrył związek bakterii chorób przyzębia ze schorzeniami autoimmunologicznymi i możliwość przekraczania bariery krew-mózg przez czynniki wirulencji bakterii płytki nazębnej.

Prace Jana Potempy mają przełomowe znaczenie dla medycyny - podkreślono na uroczystości. Potwierdzają związek bakteryjnych gingipain ze zmianami patologicznymi zachodzącymi w mózgu osób cierpiących na chorobę Alzheimera. Odkrycie może doprowadzić do opracowania nowej metody blokowania (lub opóźniania) pojawiania się w mózgu człowieka zmian patologicznych związanych z chorobą Alzheimera.

Oprócz prof. Potempy finalistami nagrody zostali też prof. Dariusz Chruściński z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz prof. Lechosław Latos-Grażyński z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Nagroda Heisiga będzie przyznawana co dwa lata.