Tajemnice egipskich grobowców w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego

W środę 13 stycznia archeolog Patryk Chudzik podsumuje kolejny etap Projektu Asasif, inicjatywy wrocławskich naukowców badających grobowce dostojników państwowych sprzed 4 tysięcy lat. Wstęp na wykład jest wolny.

Badania prowadzone na nekropolii tebańskiej – w części nazywanej Asasif Północny – dotyczą okresu Średniego Państwa. W projekcie uczestniczą specjaliści z różnych dziedzin: archeolodzy, architekci, ceramolodzy, antropolodzy, konserwatorzy. Reprezentują oni różne ośrodki naukowe z całej Polski (poza Instytutem Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego w przedsięwzięcie zaangażowały się m.in. Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej czy Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademi Nauk w Warszawie).

– Pomysł na projekt przyszedł mi do głowy w 2012 roku. Od samego początku związany był z moimi zainteresowaniami naukowymi, dotyczącymi prywatnych założeń grobowych w Tebach Zachodnich, datowanych na czasy XI i XII dynastii, czyli okres Średniego Państwa – około 2055-1773 p.n.e. – mówi Patryk Chudzik z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik badań (na zdjęciu).

fot. K. Braulińska / fot. M. Jawornicki

Jak tłumaczy, celem prac realizowanych w ramach projektu jest ustalenie zasad funkcjonowania nekropolii Asasif – jako części Teb Zachodnich – na przestrzeni wieków. Studia te związane są z badaniami materiałów pochodzących z różnych okresów, od paleolitu po pierwsze wieki naszej ery. Głównym problemem badawczym są prywatne kompleksy grobowe datowane na okres Średniego Państwa. Związane z nimi prace dotyczą analizy elementów wyposażenia grobowego, architektury sepulkralnej, a także kultów i rytuałów pogrzebowych. Ponadto badaniami objęte zostały materiały z późniejszych okresów funkcjonowania grobowców na Asasifie, które związane było z ponownym ich użytkowaniem. 

– Podjęte dotychczas prace objęły siedem z piętnastu przyjętych założeń. W rezultacie tych działań zabezpieczyliśmy wyjątkowe zabytki zalegające od kilku tysięcy lat na powierzchni stoków. Ponadto w wyniku przeprowadzonych prac wykopaliskowych zebraliśmy wiele informacji na temat obrządku pogrzebowego w okresie Średniego Państwa oraz w czasach późniejszych – opowiada Patryk Chudzik.

Naukowcom udało się odkryć m.in. grobowiec towarzyszący, należący do urzędnika niższego szczebla, oraz ruiny ceglanej kaplicy, w której natrafiono na zabytki związane z jej funkcjonowaniem – obiekty tego typu należą do rzadkości, zwłaszcza w kontekście studiów nad okresem Średniego Państwa. Stworzona do tej pory dokumentacja obejmuje opracowanie architektoniczne wybranych grobowców w formie modeli trójwymiarowych, dzięki którym możliwe jest odbycie wirtualnej wycieczki po starożytnych egipskich wnętrzach.

– W ostatnim sezonie dokonaliśmy kilku spektakularnych odkryć związanych z wierzeniami pogrzebowymi starożytnych Egipcjan w czasach Średniego Państwa i Okresie Późnym. Dotyczyły one przedmiotów umieszczanych w grobowcach, które w sposób symboliczny wpływały na życie zmarłego w Krainie Umarłych – mówi Patryk Chudzik. – Bardzo bogaty zbiór zabytków z Okresu Późnego (664-332 p.n.e.) dostarczył nam wielu informacji na temat przygotowania duszy zmarłego do wędrówki po zaświatach. Bogato dekorowane kartonaże przedstawiają barki z wyobrażeniem nocnej formy boga słońca oraz zmarłych modlących się do bogów krainy umarłych.

Wiadomo już, że w kolejnych sezonach kontynuowane będą prace wykopaliskowe, które dostarczyły dotychczas wielu eksponatów z różnych epok. Istotnym zadaniem w najbliższych latach jest przeprowadzenie konserwacji w dekorowanych komorach grobowych, ponieważ w przyszłości groby te zostaną udostępnione dla zwiedzających. Od ubiegłego sezonu prowadzone są też prace epigraficzne, których celem jest rekonstrukcja dekoracji reliefowej w korytarzu wejściowym jednego z grobowców.

– Największym problemem jest brak pieniędzy na realizację założonych celów – mówi Patryk Chudzik. – Dlatego zachęcamy wszystkich chętnych do wsparcia naszego projektu. W sobotę, 9 stycznia, rusza akcja zbierania środków na kolejny sezon badań w Egipcie. Dla osób, które wezmą w niej udział, nasz zespół przygotował wyjątkowe nagrody.

Za sprawą Projektu Asasif wrocławianie będą mieli w tym roku okazję dowiedzieć się więcej o starożytnym Egipcie. Już teraz trwają przygotowania do wystawy zatytułowanej „Tajemnice egipskich grobowców”, która zostanie otwarta w Muzeum Archeologicznym po wakacjach. Oprócz oryginalnych zabytków, wypożyczonych na tę okazję z różnych polskich kolekcji, znajdą się na niej wykonane techniką druku trójwymiarowego kopie eksponatów odkrytych w trakcie badań zespołu Patryka Chudzika. Główną atrakcją ekspozycji będzie rekonstrukcja dekorowanej komory grobowej w skali 1:1. Wcześniej, bo już w najbliższą środę, 13 stycznia, Patryk Chudzik wygłosi otwarty wykład w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego (ul. Szewska 48, sala 201). Początek spotkania o godz. 18.00.

Projekt Asasif jest realizowany przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, oddział we Wrocławiu, oraz Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW im. prof. Kazimierza Michałowskiego w ramach koncesji Polsko-Egipskiej Misji Archeologiczno-Konserwatorskiej w świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari.