„Moja milcząca siostro”

Wrocławski Teatr ZAR w swoich przedstawieniach dotyka niełatwych tematów. Nie inaczej będzie i tym razem. Najnowszy projekt poświęcony jest ludobójstwu Ormian z 1915 roku i przekazywaniu ginącej tradycji eksterminowanego narodu. „Moja milcząca siostro”, kolejna edycja VoicEncounters odbędzie się już w najbliższy weekend 10 i 11 listopada we Wrocławiu.

Teatr ZAR, który w sierpniu został nagrodzony na Międzynarodowym Festiwalu Fringe w Edynburgu dwiema prestiżowymi nagrodami, pracuje nad nowym projektem. Artyści koncentrują się na historii i tradycji muzycznej Ormian, przygotowując spektakl „Armine, Sister”. Do współpracy zaprosili wybitnych śpiewaków, muzyków oraz badaczy, którzy bezpośrednio zaangażowani są w projekt.

Premiera nowego przedstawienia planowana jest na jesień 2013 roku. A już w najbliższy weekend 10 i 11 listopada odbędzie się dwudniowy cykl spotkań, paneli dyskusyjnych, pokazów, wystaw i koncertów „Moja milcząca siostro”. Data została wybrana nieprzypadkowo. – Zależało mi, żeby wydarzenia poświęcone naszemu ormiańskiemu projektowi odbyły się przy okazji rocznicy zakończenia II Wojny Światowej – mówi Jarosław Fret, lider Teatru ZAR i pomysłodawca projektu.

W ciągu dwóch dni spotkań poświęconych deportacji i eksterminacji Ormian z początku XX wieku, Teatr ZAR chce podjąć kwestię „milczenia Europy” towarzyszącego pamięci o tych wydarzeniach. Będzie to możliwe dzięki obecności naukowców z całego świata zajmujących się historią i kulturą Armenii. Do Wrocławia przyjedzie m.in. Ara Sarafian – Dyrektor Instytutu Komitasa w Londynie, Ayşe Günaysu – członkini Komitetu Wykonawczego w stambulskim oddziale Stowarzyszenia Praw Człowieka, Irena Grudzińska-Gross czy Leszek Koczanowicz. Wezmą oni udział w panelach dyskusyjnych, które organizatorzy podzielili na trzy części o znaczących tytułach: „Historia ludobójstwa”, „Historia zakłamania” oraz „Historia ignorancji”.

Spotkania skupią się na zaprzeczeniu faktu ormiańskiego ludobójstwa przez tureckie władze, bierności Europejczyków oraz na budowaniu „akordu milczenia” wokół aktów przemocy. Do udziału w panelach został zaproszony także turecki działacz na rzecz praw człowieka, nominowany w 2012 roku do Pokojowej Nagrody Nobla – Ragıp Zarakolu. Badacz od lat prześladowany jest przez władze tureckie za wydawanie kontrowersyjnych książek, szczególnie na temat praw mniejszości i praw człowieka. Jak podają organizatorzy: „Ragıp Zarakolu nie weźmie udziału w dyskusji panelowej z powodu procesu sądowego, który wytoczyły mu tureckie władze. Zdarzenie to ma związek z trwającymi w Turcji prześladowaniami działaczy na rzecz praw człowieka.” Warto dodać, że działania tureckich władz zostały potępione przez PEN, Index on Censorship oraz Amnesty International.

Poza panelami dyskusyjnymi poruszającymi kwestię pierwszego ludobójstwa XX wieku, w programie VoicEncounters znalazły się wyjątkowe warsztaty śpiewu monodycznego, które poprowadzi Aram Kerovpyan – śpiewak z katedry ormiańskiej w Paryżu. – Oprócz aspektów historycznych, które stanowią dla nas podwaliny projektu, chcieliśmy się także skupić na zjawisku przekazywania ginącej tradycji i kultury eksterminowanego narodu – wyjaśnia Jarosław Fret. – To dla nas zupełnie nowe doświadczenie i zwrot w dotychczasowej pracy, która skupiała się na pieśniach polifonicznych – dodaje.

Otwarta dyskusja „Przekaz – przemiana” dotyczyć będzie przekazu ormiańskiego śpiewu modalnego. W spotkaniu wezmą udział mistrzowie śpiewu ze Stambułu – Nişan Çalgıcıyan oraz Murat İçlinalça, którzy skupią się na procesie przekazu oraz „interpretacji” następującej po odczytaniu zapisu muzycznego. Dyskusja będzie także okazją, by dowiedzieć się, jaką rolę ormiański śpiew modalny pełni w pielęgnowaniu tradycji muzyki liturgicznej.
Dwudniowe spotkania w głosie VoicEncounters zakończą przedstawienie projektu Teatru ZAR „Armine, Sister” oraz wyjątkowy koncert.

W trakcie niedzielnego spotkania, połączonego z prezentacją projektu filmowego „Winds of Armine – Expedition to Anatolia”, zaprezentowane zostaną podstawowe kierunki pracy Teatru ZAR nad nowym spektaklem. Kulminacją dwudniowej refleksji na temat tragicznej historii Ormian i bogactwa zniszczonej kultury będzie niezwykły koncert rodziny Kerovpyan i Teatru ZAR ze specjalnym udziałem Nışana Çalgıcıyana i Murata İçlinalçy. Odbędzie się on w niedzielę 11 listopada o godzinie 20.00, w kościele św. Antoniego z Padwy.

Wydarzeniem towarzyszącym VoicEncounters jest cykl filmów poświęconych ludobójstwu Ormian „Światło w mroku”. Od poniedziałku do piątku (5–9 listopada) w Sali Kinowej Instytutu Grotowskiego prezentowane są filmy dokumentalne i animowane w języku angielskim, w większości wcześniej niepokazywane w Polsce. Dodatkowo, w czwartek (8 listopada) otwarta zostanie wystawa fotografii Magdaleny Mądrej, przywołująca wyprawę Teatru ZAR do Anatolii w lipcu 2012. Wernisaż odbędzie się o godzinie 19.00 w CaféTHEI (Przejście Żelaźnicze 4). W trakcie VoicEncounters (10 i 11 listopada) między 13.00 a 15.00 będzie można napić się tam ormiańskiej kawy, herbaty i spróbować tradycyjnych słodyczy, a także posłuchać muzyki z Anatolii.

Miejscem wszystkich spotkań, paneli dyskusyjnych i warsztatów w ramach VoicEncounters będzie Sala Teatru Laboratorium Instytutu Grotowskiego (Rynek-Ratusz 27), koncert finałowy odbędzie się w kościele św. Antoniego z Padwy (ul. św. Antoniego 30), zaś cykl filmowy prezentowany będzie od 17.00 w Sali Kinowej Instytutu Grotowskiego (Rynek-Ratusz 27). Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny. Liczba miejsc jest ograniczona.
Więcej informacji na temat programu, zaproszonych gości oraz wydarzeń na www.grotowski-institute.art.pl oraz www.voicencounters.art.pl.